Pedagogika F. Froebla w przedszkolu

Dzisiejszy post będzie poświęcony pedagogice F. Froebla. To właśnie jego słowa były zagadką, którą jakiś czas temu zamieściłam w poście o wprowadzaniu innowacji pedagogicznej. Bardzo podoba mi się ten cytat: „Dzieci i zegarki nie mogą być stale nakręcane. Trzeba im też dać czas na chodzenie”.  Pokazuje nam jak ważne jest dawanie dzieciom czasu na zabawę swobodną, według ich pomysłu. Nie możemy organizować dzieciom każdej minuty ich dnia: cały czas narzucając rodzaje zabaw, dając do ręki kolorowe „wspaniałe” zabawki, czy wreszcie zapisując dziecko na coraz to nowsze zajęcia dodatkowe… Niestety współczesny świat zdaje się zapominać o tym, że dziecko bawiąc się wcale nie marnuje czasu. To właśnie wtedy dziecko rozwija wyobraźnię, kreatywność, relacje społeczne i wiele, wiele innych obszarów. Widząc jak świat cały czas pędzi, jak bardzo moje dzieciństwo różni się od dzieciństwa przedszkolaków, zadałam sobie pytanie: do czego to wszystko zmierza? Dlatego tak bardzo zachwyciłam się ideą pedagogiki F. Froebla, w której najważniejszą zasadą jest właśnie swobodna zabawa dziecka.
Zapraszam do zapoznania się z jej założeniami.

Z pedagogiką F. Froebla spotkałam się na konferencji, którą organizował froebel.pl w lutym w Krakowie. Dr Barbara Bilewicz-Kuźnia z UMCS w Lublinie wraz z edukatorami tej metody przedstawiła jak współcześnie można interpretować ideę Froebla. Efektem jej działań są dwie książki: „Dar zabawy. Program wychowania przedszkolnego” oraz  „Dar zabawy. Metodyka i propozycje zajęć z dziećmi według założeń pedagogicznych Froebla”. 

Obecnie idea Froebla jest realizowana na całym świecie, m.in. w Niemczech, Wielkiej Brytanii, USA, Kanadzie czy Szwajcarii. W Polsce wykorzystywały ją już ponad sto lat temu słynne działaczki na rzecz wychowania przedszkolnego: Maria Weryho oraz Justyna Strzemeska. 

    Od razu po konferencji kupiłam książki, przeczytałam i … wsiąkłam:) Założenia pracy wg pomysłów Froebla wydały mi się genialne w swej prostocie. To taki „powrót do źródeł”: zabawa, kontakt z naturą. Bardzo chciałam spróbować takiej pracy i przekonałam do tego moją zawodową drugą połowę panią Alinkę oraz (oczywiście) panią dyrektor:) Miałam zielone światło do napisania i wprowadzenia w naszym przedszkolu innowacji. Bardzo się cieszę i trochę  nie mogę się doczekać września, kiedy wszystko ruszy:)

FRIEDRICH FROEBEL

Friedrich Wilhelm Froebel jest nazywany prorokiem i ojcem nowożytnego wychowania przedszkolnego. Był to niemiecki pedagog, architekt i miłośnik przyrody, żył i tworzył w latach 1782-1852. Jest znany przede wszystkim jako twórca tzw. „ogródków dziecięcych”, czyli instytucji wychowawczych dla dzieci 3-6-letnich, w których wprowadzał autorski system metodyczny, oparty na zabawowej i zajęciowej samodzielności i aktywności dziecięcej. 

Przedszkole to ogródek, w którym rosnące rośliny to dzieci,
a nauczyciel jest ogrodnikiem dbającym i pielęgnującym ich rozwój.

Friedrich Froebel
Źródło: wikipedia.pl

     Najważniejsza dla Froebla była zabawa – przede wszystkim swobodna, ale także zorganizowana przez dorosłych. Zajmuje ona najważniejsze i centralne miejsce w rozwoju dziecka – dorosły musi zapewnić odpowiednie warunki do swobodnej zabawy w sali oraz w plenerze. To dzięki niej dziecko zdobywa nowe doświadczenia i wiedzę. Bardzo ważne jest tutaj rozróżnienie zabawy swobodnej, w której dziecko samo organizuje swój czas, od zabawy kierowanej przez nauczyciela – ważne, aby organizować dzieciom obydwa jej rodzaje.

     Ważnym elementem założeń Froebla były dary – materiał dydaktyczny w postaci drewnianych klocków i mozaik, które opracował i wykonał, aby zabawa dzieci odbywała się
przy użyciu kształcących zabawek. 

     Oprócz zabaw swobodnych i zorganizowanych, także z użyciem darów, dzieci w ogródkach dziecięcych wykonywały różne prace ręczne, pielęgnowały ogródek, bardzo dużo bawiły się
na wolnym powietrzu.

     

     Swoją koncepcję filozofii wychowania Froebel opracował pod wpływem założeń J. Pestalozziego i oparł na trzech głównych ideach: jedności wszechświata, szacunku dla dziecka i jego indywidualności, znaczenia zabawy w rozwoju dziecka. Wychowanie i nauczanie dziecka powinno integrować elementarne siły: głowy, rąk i serca w celu zapewnienia mu jak najlepszego wykształcenia. Wychowanie powinno mieć więc charakter globalny – w okresie dzieciństwa mały człowiek powinien zdobywać jak najwięcej nowych doświadczeń. Ważna jest przy tym samodzielność dziecka w działaniu i dochodzeniu do wiedzy.

     Froebel zakładał, że pierwsze doświadczenia edukacyjne dziecka mają wpływ na jego późniejszy rozwój i osiągnięcia. Dziecko jest niepodzielną indywidualną całością, która ma swoje myśli, uczucia, swoją fizyczność i związki z innymi. Rolą dorosłego jest oddziaływanie wychowawcze poprzez odpowiednie organizowanie środowiska oraz stwarzanie warunków do poznawania otaczającego świata. Według Froebla dziecko w wieku przedszkolnym odkrywa świat poprzez zabawę, która jest w tym wieku podstawą całego przyszłego życia.

DARY

Według Froebla materiały do zabawy dostarcza dziecku przyroda i człowiek. Podkreślał on ważną rolę dorosłego w wyborze odpowiednich zabawek dla dzieci – muszą to być przedmioty kształcące i rozwijające, a nie przypadkowe i niesłużące jego rozwojowi. Właśnie dlatego te właściwe zabawki nazywał „darami”. Dar to coś cennego, o co trzeba się troszczyć i szanować. Nazwa podkreśla, że proponowane zabawki są czymś wyjątkowym, co dorosły przekazuje dziecku.

Froebel jako miłośnik przyrody podkreślał, że wiele wartościowych materiałów do zabaw można znaleźć w przyrodzie (dary natury – np. piasek, glina, woda, kamienie). To czego nie można odnaleźć w naturze postanowił podarować dzieciom w postaci specjalnego materiału dydaktycznego, którym były przede wszystkim drewniane klocki w kształcie sześcianów, walców, kul.

Obecnie zestaw darów wg koncepcji Froebla obejmuje: wełniane piłeczki, drewniane klocki w kształcie sześcianów, walców, graniastosłupów, mozaiki, patyczki i pierścienie, punkty ułożone w zestawy i umieszczone w drewnianych pudełkach (więcej o Darach można przeczytać w wymienionych książkach lub TUTAJ).

Zdjęcie pochodzi ze strony froebel.pl

Praca według jego koncepcji nie wymaga zakupienia kompletu darów. Praca i zabawa może opierać się o wspomniane dary natury, a gotowe zestawy darów można zastąpić innymi drewnianymi klockami. „Naśladujcie myśl, nie zaś formę” – mówił sam Froebel. Nie materiał jest najważniejszy, ale sposób myślenia, działania i pracy z dziećmi.

     Wykorzystanie darów w codziennej pracy przynosi wiele korzyści: umożliwia ćwiczenie wszystkich zmysłów, rozwijanie sprawności manualnej, koncentracji, koordynacji wzrokowo-ruchowej, pobudza wyobraźnię i myślenie twórcze. Materiał Froebla pozwala kształtować u dzieci różnorodne pojęcia matematyczne, czasami wykraczające poza ramy podstawy programowej, np. ułamki, pojęcia geometryczne. Bardzo ważnym aspektem jest skupienie dzieci podczas pracy z darami i ich wyciszenie. Zabawa z darami uczy dzieci odpowiedzialności i szacunku do powierzonych im przedmiotów – jest to niezwykle ważne w dzisiejszym świecie często jednorazowych zabawek. 

W kolejnym poście opiszę jak wygląda organizacja pracy
z dziećmi wg założeń Froebla. 

Zapraszam!:)

Więcej informacji o idei F. Froebla można znaleźć w książkach:

- Bilewicz-Kuźnia B., „Dar zabawy. Metodyka i propozycje zajęć z dziećmi według założeń pedagogicznych Froebla”, Lublin, 2014

- Bilewicz-Kuźnia B., „Dar zabawy. Program wychowania przedszkolnego”, Lublin, 2014

- Bilewicz-Kuźnia B., „Historyczny i współczesny obraz edukacji przedszkolnej według koncepcji F. W. Froebla”, [w:] Parczewska T., Bilewicz-Kuźnia B. (red.), „Edukacja przedszkolna w Polsce i na świecie. Wybrane zagadnienia”, Lublin, 2013

- Heiland H., „Friedrich Froebel (1782-1852)”, [w:] „Kwartalnik Pedagogiczny”, 

nr 1-2, 2000

- Wołoszyn S., „Metoda ogródków dziecięcych F. Froebla”, [w:] Wołoszyn S., „Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej. Tom 2: Pedagogika i szkolnictwo w XIX stuleciu”, Kielce, 1997

lub na stronach internetowych:

- www.froebel.pl

- www.martakotarba.edu.pl – „F. W. A. Froebel i jego filozofia sferyczna. Galeria pedagogów”, M. Kotarba-Kańczugowska